KALORİFER KAZANI / SICAK SU KAZANI NEDİR?
Kalorifer Kazanı: Bir yakma vazifesi gören hazne ve bu haznenin yakıtını (kömür) karşılayan, kapalı bir başka bölmeden oluşan; özellikle merkezi sistemlerde binaların ısınma ihtiyaçlarını karşılayan kazanlara denir.
Sıcak Su Kazanı:Yüzeylerinin bir tarafında ısı alan akışkan olarak su bulunan diğer tarafında ısı veren bir yakıtın yakılması neticesinde oluşan alev-duman gazlarının dolaştığı alev-duman boruları ve yanma hücresi bulunan kapalı sistem çalışan atmosfer basıncında doymuş buhar sıcaklığı olan 100°C nin altında sıcak su üreten basınçlı kaplara sıcak su kazanı denilir
Kalorifer / Sıcak Su Kazanının Çalışma Şekli
Her iki kazan da yakılmadan önce ilk dikkat edilmesi gereken husus su seviyesidir. Kömür ile yakılan kazanlarda kömür büyüklüğü de önemlidir.
- Katı yakıtlı kazanlarda;
- Eğer kazan kontrol paneli vasıtası ile yönetiliyorsa ayarlamalar buradan yapılır.
- Kontrol panelinden sistem açılır. Buradan kazanın alacağı kömür miktarı, yakıt bekleme süresi kazanın sıcaklığı, suyun sıcaklığı gibi veriler ayarlanabilir.
- Tüm veriler ayarlandıktan sonra başlatma işlemi yapılır.
- Depo haznesindeki kömür otomatik olarak yakıcı kısma gelir, burada katı yakıt altı su dolu bir ızgaranın üzerinde bulunur. Sulu ızgaranın üzerinde katı yakıtın tutuşturulma işlemi gerçekleşir. Bu sayede kömürdeki ısı açığa çıkarılmaya başlanır.
- Açığa çıkan ısı borular vasıtasıyla ilgili mahallere iletilir. Kalorifer kazanı çalışmasına devam ederken suyun bitmemesine de dikkat edilmelidir.
- Sıvı ve gaz yakıtlı kazanlarda ise;
- Kazana bağlı brülör sayesinde ateşleme ve yanma işlemi başlatılır.
- Kazanın içine dolan su, alevin değdiği cidarlardan ısı transferi ile ısınarak sıcak su çıkışından ısıtılacak mahâle pompa ile gönderilir.
Kalorifer / Sıcak Su Kazanı Kullanım Alanları
Her iki kazan da ısıtma işleminin gerektiği tüm yerleşim mahallerinde kullanılabilir. Bağımsız konutlar villalar, apartman daireleri, fabrika ve iş merkezleri için hem ısınma hem kullanma sıcak suyu sağlama amacı ile imal edilirler ve kullanılırlar. Burada dikkat edilmesi gereken hem kalorifer kazanlarının hem de sıcak su kazanlarının seçim yeri ve ortam koşullarıdır. Kazanın kurulacağı alanda atık gaz tesisatı, su tesisatı ve elektrik tesisatı bakımından gerekli teknik şartlara uyulmalıdır.
Kalorifer ve Sıcak Su Kazanlarında Seçim Hangi Parametrelere Göre Yapılmalıdır?
Kazan seçimi yapılırken öncelikli olarak ısıl verim ve ısıtma verimi yüksek kazanlar seçilmelidir. Isıtma için kullanılacak kazanlar genellikle standart imalatlarda hazırlanır ve seçilecek firmaya özeldir. Ortam için gerekli ısıl kapasite hesabı yapıldıktan sonra iki standart değer arasında kalan hesapta bir üst değer seçilir.
Kalorifer / Sıcak Su kazanları yapılırken 92/42/AT Yeni Sıcak Sı Kazanlarına Dair Yönetmelik ve ilgili oldukları Türk Standartlarına uygun olmalıdır. 92/42/AT Yeni Sıcak Su Kazanlarına Dair Yönetmelik, 90/396/AT Gaz Yakan Cihazlar Dair Yönetmelik ve ilgili oldukları Türk standardında istenen konstrüksiyon basıncına göre termodinamik ve mukavemet hesapları yapılmış imalat projeleri TSE tarafından onaylanmış, Türk Standartlarından alınmış Uygunluk Belgesine sahip kazanın ilgili oldukları Türk Standartlarına ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın ilgili tebliğine göre kapasite ve ısıl verim deneyi yapılarak bulunan kapasite ve ısıl verim değerleri adı geçen tebliğde ve TSE'lerdeki minimum değerlerden düşük olmayacak ve bu değerlerden düşük verimli kazanlar kullanılmayacaktır.
Elle beslemeli kömür yakan kazanların ısıl kapasitesi 500.000 kcal/h değerini veya ızgara alanı 2 m2 yi geçmemelidir. Aksi halde kömür beslemesinde güçlükler doğar.Bu gibi hallerde daha küçük kapasiteli birden fazla sayıda kazan kullanılmalıdır.
Kalorifer Kazanlarının en büyük üstünlükleri imalatlarının basit ve temizliğinin kolay olmasıdır. Sakıncaları ise ocağın alt kısmı su ile temasta olmadığından ısıl kaybı fazladır 6 Bar basınçtan yüksek işletme şartlarında kullanılması önerilmez.
Sıvı Yakıtlı Kalorifer Kazanlarında yakıtlar;
a) 1000 litreye kadar bodrumda ve varil içinde,
b) 3000 litreye kadar bodrumda ve sızıntısız sac kaplarda,
c) 40000 litreye kadar bina içinde bodrum katta, yangına 120 dakika dayanıklı kâgir odada, sızıntısız tanklarda veya bina dışında sızıntısız yeraltı ve yerüstü tanklarında,
d) 40000 litreye kadar bina içinde bodrum katta, yeraltı tanklarında veya bina dışında sızıntısız yeraltı ve yerüstü tanklarında depolanabilirler.
Kalorifer Kazanı / Sıcak Su kazanı Kontrolünde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kalorifer Kazanı periyodik kontrolü yapılırken TS EN 13445-5 (Bölüm-5: Muayene ve Deney koşulları), TS 497, TS EN 12952-6 Standartları; Yeni Sıcak Su Kazanları Yönetmeliği (97_23_AT) ve Basınçlı Ekipmanlar yönetmeliği (97_23_AT), İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği göz önüne alınır.
- Kazanların bulunduğu kazan dairesi kontrol edilmeli;
- Kazan dairesi havalandırma uygunluğu kontrolü.
- Kazan dairesinde söndürme cihazlarının kontrolü.
- Kazanın ölçü ve kontrol cihazlarının kolayca görünülebilirliği (ortam aydınlatması, kazanın konumu vs.)
- Uyarı ikaz ve işaret levhalarının kontrolü.
- Her iki kazanda da su sisteminin kontrolü büyük önem arz etmektedir.
- Kazan çek-valfinin sızdırmazlık kontrolü.
- Suyun seviyesi, miktarı
- Yakıt deposu yakıt seviye göstergesinin çalışıp çalışmadığı kontrol edilmeli.
- Sıcak su kazanlarında pompa uygunluğu.
- Kazan yüzeyi gözle kontrole tabi tutulmalı.
- Manometrenin uygunluğu ve doğru çalışıp çalışmadığı kontrolü yapılmalı.
- Kazanda ani su seviye düşmesini ve basınç yükselmesini haber veren sistemin var olup olmadığı kontrol edilmeli.
- Emniyet ventillerinin kolay açılıp açılmadığı kontrol edilir (İşletme basıncının 1,1 katında)
KAZANA UYGULANAN TESTLER
KAZAN HİDROSTATİK BASINÇ TESTİ
Kazanların periyodik kontrolü hidrostatik basınç deneyi ile yapılır.
- Kazanın tamamı veya bir kısmı test akışkanı ile doldurulur.
- Kazan için bağlantı ağzı bırakılarak bu ağza test pompası bağlanır.
- Kazan basıncı yavaş arttırılır ve daha sonra basınç yükselmesi dakikada 1-2 Bar olarak yapılır.
- Kazan test basıncına çıkarılır.
- Kazan manometresi ile test manometresinin aynı olup olmadığı kontrol edilir.
- 30 dakika içinde sızıntı, terleme ve kaçağın olup olmadığı kontrol edilir.
- Hidrostatik test basıncı sonunda kazan basıncı yavaş yavaş düşürülür.
- Emniyet ventillerinin test düzeneğinin kazan üzerindeki yerine montajı yapılır. (Not: Emniyet ventilinin kontrolü kazan üzerinden yapılıyorsa hiçbir zaman kazan yeniden test basıncına çıkarılmaz.)
- Emniyet ventillerinin montajından sonra ayar basıncında çalışıp çalışmadığı kontrol edilir.
- Kazanı eski durumuna getirilerek periyodik kontrol işlemi tamamlanır.
Kalorifer / Sıcak Su Kazanı Periyodik Kontrol Muayenesi Ne Sıklıkla Yapılmalıdır?
“İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” kapsamında “EK III – Bakım, Onarım ve Periyodik Kontroller ile İlgili Hususlar” Madde 1.4 gereği “Basınçlı Kazan Periyodik kontrol aralığı ve kriterleri standartlar ile belirlenmemiş iş ekipmanlarının periyodik kontrolleri, varsa imalatçının öngördüğü aralık ve kriterlerde yapılır. Bu hususlar, imalatçı tarafından belirlenmemiş ise iş ekipmanının (Kalorifer / Sıcak Su Kazanı) periyodik kontrolü, bulunduğu işyeri ortam koşulları, kullanım sıklığı ile kullanım süresi gibi faktörler göz önünde bulundurularak, yapılacak risk değerlendirmesi sonuçlarına göre, belirlenecek aralıklarda yapılır. Belirlenen periyodik kontrol aralığının bu yönetmelikte belirtilen istisnalar dışında bir (1) yılı aşmaması gerekir.” şeklinde değerlendirilmiştir.
Periyodik Kontrol Muayenesi Yapılmama Cezası Nedir?
6331 Sayılı İSG Kanunu çerçevesinde ve “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” kapsamında işletmede bulunan Kalorifer / Sıcak Su Kazanı gerekli kontrollerinin yapılmamasına ilişkin; ilgili kanundaki 10. Madde olan “Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma” maddesi çerçevesinde 26/1-ç Ceza Maddesi gereği, Kanun maddesinde sözü edilen “10/4 Risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaları yapmamak.” fiili nedeniyle işverene 3000 Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için 4500 Türk Lirası cezai işlem uygulanır.
5326 sayılı Kabahatler Kanununun 17/7 numaralı maddesi gereği “İdarî para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır” hükmü geçmektedir.
PERİYODİK KONTROL NEDİR? VE HANGİ YASAL YÖNETMELİKLERE GÖRE YAPILIR?
Periyodik kontrol; işyerlerinde kullanılan makina ve teçhizatın çalışma ömrü süresince; insan sağlığına ve çevre güvenliğine zarar vermeksizin çalışmasının sağlanması için yasal mevzuat uyarınca işveren tarafından yaptırılması gereken kontrol ve denetim faaliyetleridir.
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği “ne göre Kaldırma ve İletme Ekipmanları, Kazanlar, Basınçlı Kaplar, Elektriksel Tesisatı ve Topraklama Ölçümleri, Yangın Tesisatı, Havalandırma Tesisat, Doğalgaz İç Tesisat ..vb tesisatlar ilgili standartlarda kontrol periyodu belirtilmemiş ise yılda en az 1 (bir) defa Akredite Firmalar veya TSE Hizmet Yeterliliğine sahip firmalar tarafından yapılmalı ve mevzuata uygun olarak raporlandırılmalıdır.